มีการแบ่งอาหารออกเป็น 4 ประเภทกว้าง ๆ เพื่อสร้างความสะดวกในการรับรองสถานะฮาลาลของอาหารและเพื่อให้ง่ายต่อการกำหนดแนวทางในอุตสาหกรรม ดังนี้
1. เนื้อสัตว์และสัตว์ปีก
4 ใน 5 กลุ่มของปัจจัยที่ควรระวังในอุตสาหกรรมอาหารฮาลาลอยู่ในหมวดเนื้อสัตว์และสัตว์ปีก (ซากสัตว์หรือสัตว์ที่ตายเอง, การเชือด, เนื้อสุกร และเลือดอยู่ในประเภทนี้ ยกเว้นแอลกอฮอล์และสิ่งมึนเมา) ดังนั้น ข้อจำกัดต่าง ๆ ที่สูงขึ้นจึงควรได้รับการปฏิบัติไว้ ตั้งแต่ชนิดของสัตว์ที่ต้องฮาลาล ไม่มีใครที่เชือดสุกรด้วยกรรมวิธีที่ถูกต้องตามหลักการอิสลามแล้วบอกว่ามันฮาลาลได้ ผู้ที่ทำการเชือดสัตว์จะต้องเป็นมุสลิมที่มีสติสัมปชัญญะสมบูรณ์ ขณะเชือดจะต้องกล่าวพระนามของอัลลอฮฺ มีดที่ใช้เชือดจะต้องแหลมคมเพื่อใช้ตัดเส้นเลือดใหญ่ หลอดลม และหลอดอาหาร เลือดที่ไหลจากการเชือดจะต้องไหลออกมาจนหมด อิสลามนั้นให้ความสำคัญกับหลักมนุษยธรรมและความเมตตากรุณาในการเลี้ยงดูฟูมฟัก ดังนั้น การชำแหละชิ้นส่วนหรืออวัยวะต่าง ๆ ของสัตว์จะต้องไม่เกิดขึ้นจนกว่าสัตว์นั้นจะสิ้นชีวิตอย่างสมบูรณ์
2. ปลาและอาหารทะเล
เพื่อทำการตรวจสอบสภาพของปลาและอาหารทะเลให้เป็นที่ยอมรับได้ ผู้ผลิตจำเป็นต้องเข้าใจความหลากหลายของสำนักคิดทางนิติศาสตร์อิสลาม ไปจนถึงการปฏิบัติตามขนบธรรมเนียมและวัฒนธรรมของมุสลิมที่อาศัยอยู่ในภูมิภาคที่แตกต่างกัน โดยทั่วไปแล้ว มุสลิมทั้งหมดยอมรับว่าปลาที่มีเกล็ดนั้นบริโภคได้ มีเพียงมุสลิมบางส่วนที่ไม่ยอมรับปลาที่ไม่มีเกล็ด เช่น ปลาดุก เป็นต้น ความต่างในหมู่มุสลิมเกี่ยวกับอาหารทะเลยิ่งมีเพิ่มมากขึ้นไปอีก เช่น สัตว์จำพวกหอยและปลาหมึก หรือ สัตว์น้ำที่มีเปลือกแข็ง ดังนั้นผู้ผลิตจึงต้องเข้าใจความต้องการที่หลากหลายของกลุ่มเป้าหมายเนื่องจากความแตกต่างทางภูมิภาค อาทิ การส่งออกผลิตภัณฑ์ที่มีกลิ่นรสอาหารทะเล เป็นต้น
3. นมและไข่
หากมาจากสัตว์ที่ฮาลาลย่อมถือว่าฮาลาล แหล่งที่มาของนมที่ได้รับความนิยมในตะวันตกคือวัว ส่วนแหล่งที่มาหลักของไข่ก็คือไก่ วัตถุดิบอื่น ๆ ทั้งหมดจะต้องมีการติดฉลากเพื่อระบุแหล่งที่มา ปัจจุบันนี้ มีผลิตภัณฑ์จำนวนมากมายที่ทำทั้งจากนมและไข่ เช่น นมถูกนำมาใช้สำหรับการผลิตชีส เนย และครีม โดยส่วนใหญ่แล้ว ชีสที่ทำมาจากจุลินทรีย์หรือสัตว์ที่เชือดด้วยกรรมวิธีที่ฮาลาลย่อมถือว่าฮาลาล ขณะที่เอนไซม์บางชนิดนั้นหะรอม หากสกัดจากแหล่งที่มาของสุกร หรือเอนไซม์บางชนิดก็อยู่ในหมวดคลุมเครือสงสัย หากได้มาจากสัตว์ที่ไม่ผ่านกระบวนการเชือดที่ฮาลาล ในทำนองเดียวกัน สารอิมัลซิไฟเออร์ (emulsifiers) สารยับยั้งเชื้อรา (mold inhibitors) และสารประกอบเชิงหน้าที่อื่นๆ (functional ingredients) หากไม่ระบุแหล่งที่มาชัดเจน อาจทำให้สถานะของผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับนมและไข่อยู่ในหมวดคลุมเครือสงสัยแก่การบริโภค
4. พืชและผัก
วัตถุดิบเหล่านี้โดยพื้นฐานแล้วถือว่าฮาลาล ยกเว้นเพื่อผลิตเป็นเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือสิ่งมึนเมาอื่น ๆ อย่างไรก็ตาม ในโรงงานแปรรูปปัจจุบัน ผักและเนื้อสัตว์อาจมีกระบวนการแปรรูปในโรงงานเดียวกันและใช้อุปกรณ์ร่วมกัน ซึ่งเพิ่มโอกาสให้กับการปนเปื้อนข้าม ส่วนสารประกอบเชิงหน้าที่อื่นๆ (functional ingredients) บางชนิดที่ได้จากสัตว์ อาจถูกนำมาใช้ในกระบวนการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากพืช ซึ่งทำให้ผลิตภัณฑ์ประเภทนี้ตกอยู่ในหมวดคลุมเครือสงสัย ดังนั้นสารที่ช่วยในกระบวนการผลิตและกรรมวิธีการผลิตเหล่านี้จะต้องมีการตรวจสอบอย่างรอบคอบ เพื่อรักษาสถานะของอาหารที่มีต้นกำเนิดเดิมจากพืช ซึ่งถือว่ามีสถานะฮาลาลในตัวมันเองอยู่แล้ว
จากการพิจารณาหลักการและข้อบังคับต่าง ๆ เป็นที่ชัดแจ้งว่า ปัจจัยหลายประการที่ใช้ในการกำหนดสถานะว่าฮาลาลหรือหะรอมนั้นขึ้นอยู่กับธรรมชาติของชนิดอาหาร รูปแบบกระบวนการ และวิธีการได้มาซึ่งผลิตภัณฑ์ ตัวอย่างเช่น ผลิตภัณฑ์ใดก็ตามที่มาจากสุกรจะได้รับการพิจารณาว่าหะรอม เนื่องจากแหล่งที่มาของวัตถุดิบนั้นหะรอมโดยตัวมันเอง ในทำนองเดียวกัน เนื้อวัวที่ไม่ได้ผ่านกรรมวิธีการเชือดตามหลักการอิสลามนั้นถือว่าไม่เป็นที่ยอมรับ รวมไปจนถึงอาหารที่ถูกขโมยมา หรือผลิตภัณฑ์ใด ๆ ที่ได้มาด้วยวิธีการที่ไม่สอดคล้องกับหลักคำสอนอิสลามนั้นถือว่าหะรอมเช่นเดียวกัน นอกเหนือจากนี้ อาหารและเครื่องดื่มที่เป็นอันตรายหรือทำให้เกิดอาการมึนเมาถือว่าหะรอมอย่างมิต้องสงสัย แม้จะมีปริมาณที่เล็กน้อยก็ตาม เพราะสารเหล่านี้นับว่าเป็นอันตรายต่อสุขภาพ
…………………………………………………
ฝ่ายบริการวิชาการ ศวฮ. สำนักงานปัตตานี แปลและเรียบเรียง
ข้อมูลจากหนังสือ : Halal food production
โดย Mian N. Riaz, Muhammad M. Chaudry