เมื่อไม่นานมานี้ บริษัท IBM ได้เปิดตัวระบบเครือข่ายติดตามอาหารโดยใช้เทคโนโลยี Blockchain ที่เรียกว่า IBM Food Trust หลังผ่านการทดสอบมาเป็นระยะเวลา 18 เดือน โดยมีบริษัทยักษ์ใหญ่ทางด้านอาหารและค้าปลีกของโลกเข้าร่วมใช้เป็นจำนวนมาก เช่นเดียวกับอุตสาหกรรมการผลิตอาหารฮาลาล ได้มีการประชุมครั้งใหญ่เกี่ยวกับ Halal Blockchain เมื่อเดือนพฤษภาคม 2017 ณ ประเทศมาเลเซียที่ผ่านมา การประชุมใหญ่ครั้งนี้แสดงให้เห็นว่า ห่วงโซอุปทานฮาลาลในปัจจุบันมีปัญหาหรือข้อบกพร่องเช่น การตรวจสอบย้อนกลับ การเรียกคืนสินค้า การขนส่ง คลังสินค้า ความสมบูรณ์ของห่วงโซ่จากต้นน้ำถึงปลายน้ำ ระบบมาตรฐานและการตีความฮาลาลของตลาดที่แตกต่างกันและขาดการบูรณาการของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ ด้วยเหตุนี้การนำเทคโนโลยีอย่าง Blockchain มาใช้จัดการเรื่องฮาลาล จะช่วยการแก้ปัญหาดังกล่าวข้างต้น
:: Blockchain คืออะไร ? ::
Blockchain เป็นเทคโนโลยีหลักที่อยู่เบื้องหลัง Bitcoin ซึ่งได้ชื่อว่าเป็นการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่4 โดยเป็นการจัดเก็บบันทึกการทำธุรกรรมดิจิตอลทั้งหมดให้เป็นสาธารณะ โดยทุกแหล่งเก็บบันทึกข้อมูลที่เรียกว่า Block จะมีกลไกเชื่อมต่อข้อมูลร้อยเรียงเป็นสายคล้ายกับดีเอ็นเอ โดยจะไม่ถูกจัดเก็บรวมศูนย์ไว้ที่ใดที่หนึ่ง แต่จะกระจายอยู่ในเซิร์ฟเวอร์หลายแห่งทั่วโลกด้วยการเข้ารหัส แหล่งเก็บฐานข้อมูลที่กระจายทำให้มีความน่าเชื่อถือ เพราะทุกคนสามารถตรวจสอบได้และไม่ได้จำกัดให้ผู้ใช้คนเดียวมีอำนาจควบคุมข้อมูลดิจิตอลแต่เพียงผู้เดียว
:: วิสัยทัศน์ของห่วงโซ่อุปทานฮาลาลด้วยเทคโนโลยี Blockchain ::
เป็นการจัดเก็บข้อมูลประเภทดิจิตอลแบบกระจายส่วน ข้อมูลทางธุรกรรมที่ถูกบันทึกเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องจึงเป็นเหมือนบล็อกที่ถูกประกอบให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้นด้วยข้อมูลธุรกรรมชุดใหม่ที่ได้รับการบันทึกเพิ่มเข้ามา บล็อกเชนฮาลาลจึงมีข้อมูลที่ครบถ้วน ตั้งแต่แหล่งที่มาจนถึงปลายทางที่เป็นการซื้อขายของผู้บริโภค เนื่องจากฐานข้อมูลของบล็อกเชนฮาลาลจะถูกแบ่งปันโดยทุกสถานี (Node) ที่เชื่อมต่อในเครือข่ายห่วงโซ่อุปทานฮาลาล ดังนั้นการตรวจสอบข้อมูลจึงกระทำได้โดยง่ายเพียงแค่สแกนรหัสคิวอาร์ (QR-code) ที่อยู่บนผลิตภัณฑ์ ในบล็อกเชนคุณสามารถตรวจสอบและระบุกลุ่มที่ฉ้อฉลได้อย่างง่ายดาย เทคโนโลยีนี้จึงขัดขวางไม่ให้อุตสาหกรรมทำการฉ้อฉลในห่วงโซ่อุปทานฮาลาล ในขณะเดียวกันระบบก็จะช่วยจัดอันดับผู้ให้บริการโลจิสติกส์ ผู้จัดจำหน่าย และผู้เข้าร่วมห่วงโซ่อุปทานฮาลาลอื่นๆ ตามลำดับประสิทธิภาพในการให้บริการของพวกเขา
:: หลักการออกแบบ Halal Blockchain ::
วัตถุประสงค์หลักที่ทำให้การดำเนินการบล็อกเชนฮาลาลนั้นประสบความสำเร็จ ได้แก่ การสร้างข้อมูลที่น่าเชื่อถือและเป็นที่ไว้วางใจได้ของห่วงโซ่อุปทานฮาลาล กระบวนการฮาลาลที่มีประสิทธิภาพจากต้นน้ำถึงปลายน้ำ ความยั่งยืนของห่วงโซ่ ความเชื่อมั่นของแบรนด์ และได้รับการยอมรับจากทั่วโลก
หลักการสำคัญของบล็อกเชนฮาลาล ประการแรกคือ บล็อกเชนฮาลาลจะรวมเอาสำนักทางนิติศาสตร์ (มัซฮับ) ที่แตกต่างกันของตลาดปลายทาง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สำนักคิดทางศาสนา คำวินิจฉัยทางศาสนา (ฟัตวา) และประเพณีท้องถิ่นต่างๆ บล็อกเชนฮาลาลควรสัมพันธ์ได้ทั้งกับประเทศมุสลิมและประเทศที่ไม่ใช่มุสลิม ข้อกำหนดการรับรองฮาลาลของตลาดปลายทางและการยอมรับร่วมกันนั้น เป็นหลักการออกแบบที่สำคัญสำหรับบล็อกเชนฮาลาล ผู้เข้าร่วมในห่วงโซ่อุปทานจะได้รับการจัดตำแหน่งและแจ้งข้อมูลให้ทราบโดยอัตโนมัติถึงการปฏิบัติตามกระบวนการบนพื้นฐานของทัศนภาพทางการตลาดของผลิตภัณฑ์นั้นๆ ที่อาจมีลักษณะเฉพาะ ยิ่งกว่านี้ ความถูกต้องและความปลอดภัยของบล็อกเชนฮาลาลเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการปกป้องข้อมูลที่เป็นความลับ รวมถึงการลดโอกาสและผลกระทบจากการถูกโจมตีทางไซเบอร์ให้อยู่ในระดับต่ำมากที่สุด
ไม่ว่าผู้ผลิต เจ้าของแบรนด์ และผู้ค้าปลีก ล้วนได้รับประโยชน์จากบล็อกเชนฮาลาลทั้งสิ้น โดยเฉพาะความโปร่งใสของห่วงโซ่อุปทาน ความได้เปรียบในการทำงานร่วมกัน ทั้งแบบที่ผ่านการทำงานร่วมกันในแนวตั้งและแนวนอน การสร้างมาตรฐานของสินทรัพย์ฮาลาล และการบริหารความเสี่ยง ชื่อเสียง และความไว้วางใจที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น
ผู้ให้บริการโลจิสติกส์และผู้จัดจำหน่ายจึงได้รับประโยชน์จากบล็อกเชนฮาลาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งผ่านความสัมพันธ์กับลูกค้าในระยะยาว สามารถใช้ประโยชน์จากสินทรัพย์ฮาลาลได้ดีขึ้น การรวมสินค้าฮาลาลและมูลค่าเพิ่มใหม่ของโลจิสติกส์และการบริการ การทำให้เกิดการไหลเวียนธนบัตรเป็นแบบดิจิตอล และการชำระเงินที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
ส่วนหน่วยงานรับรองฮาลาลจะได้รับประโยชน์จากบล็อกเชนฮาลาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการตรวจสอบห่วงโซ่อุปทานฮาลาลที่มีความง่ายยิ่งขึ้น และการสนับสนุนอย่างรวดเร็วสำหรับอุตสาหกรรมในกรณีที่มีปัญหาหรือเกิดวิกฤตเกี่ยวกับฮาลาล
:: บทสรุปและข้อเสนอแนะ ::
บล็อกเชนฮาลาลให้ประโยชน์ที่ชัดเจนต่อผู้ผลิต เจ้าของแบรนด์ ผู้ค้าปลีก ผู้ให้บริการด้านโลจิสติกส์ ผู้จัดจำหน่าย และหน่วยงานรับรองฮาลาล เพื่อสร้างความไว้วางใจและความน่าเชื่อถือของแบรนด์ฮาลาลของประเทศให้ดียิ่งขึ้น หน่วยงานรับรองฮาลาลควรใช้เทคโนโลยีใหม่นี้เพื่อสนับสนุนอุตสาหกรรมฮาลาลเพื่อให้จัดการกับปัญหาหรือที่แย่ที่สุดคือวิกฤตต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นในอุตสาหกรรมฮาลาล ควรสนับสนุนให้มีการรับรองฮาลาลของผู้ให้บริการโลจิสติกส์ ผู้จัดจำหน่าย และผู้ค้าปลีก เพื่ออำนวยความสะดวกในการปฏิบัติตามกฎระเบียบที่เป็นมาตรฐานยิ่งขึ้นในกระบวนการขนส่งและจัดเก็บสินค้าที่อยู่ปลายน้ำของห่วงโซ่อุปทาน การสร้างระบบที่สอดประสานกันและการสร้างมาตรฐานของห่วงโซ่อุปทานฮาลาลที่แตกต่างกัน เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในอนาคตที่กำลังมาถึง เพื่อสนับสนุนอุตสาหกรรมฮาลาลและห่วงโซ่อุปทานที่มีอยู่ทั่วโลก
………………………………………………………………………….………….
ฝ่ายบริการวิชาการ ศวฮ. สำนักงานปัตตานี เรียบเรียง
ที่มา :